Workshop in Oderberg (Archiv)
Einladung: 4. April 2022, 10:30 Uhr
Die Albrechtsburg in Oderberg
Die Teilnehmer eines Workshops in Oderberg machten sich auf die Suche nach Spuren der Albrechtsburg und des „Bärenkastens“. Bei der Forschung halfen alte Karten und archäologischer Funde, die Schüler aus Oderberg gemeinsam mit Fachleuten analysierten. Auch der Geschichte des Ortes gingen die Schüler auf den Grund.
Die Askanier übernahmen befestigte slawische Plätze und umgeformten sie. Dabei nutzten sie nicht nur bestehende Burgwälle, sondern auch solche, die schon in mittelslawischer Zeit aufgegeben worden waren. So auch in Oderberg. Auf einer an einem Bergsporn nördlich der Altstadt von Oderberg gelegenen ersten slawischen Befestigung ließ Markgraf Albrecht II. die erste frühdeutsche Burg errichten. Die „Märkische Fürstenchronik“ nennt das Jahr 1214 für die Errichtung der „contra sclavos“. Neben den wenigen Resten des steinernen Turms oder zumindest Untergeschosses ergibt sich auch aus einer spätmittelalterlichen Schriftquelle, dass es einen Steinbau gegeben haben muss.
Die Burg war eine Grenzfestung gegen Pommern und zur Sicherung des Oderüberganges. Markgraf Albrecht II. nutzte dafür die natürlichen Gegebenheiten im Süden und Osten. Hier schützten ein Steilhang und eine natürliche Schlucht das Gebäude. Im Norden und Westen ließ er einen tiefen trockenen Burggraben anlegen. Die nach ihm benannte Albrechtsburg wurde 1215 durch die Pommern zerstört, über eine weitere Zerstörung berichten die Quellen für 1349. Markgraf Ludwig I. erlaubte 1353 den Abbruch der Burg und die Errichtung einer neuen Befestigung mit den Steinen auf dem Oderwerder. Auch hier befand sich eine frühere slawische Befestigungsanlage. Der sogenannte Bärenkasten sicherte den Oderübergang, die Handelsstraße und die Zolleinnahmen für die Landesherren. Die Burg lag unmittelbar im Grenzgebiet zu Pommern und damit an strategisch bedeutender Stelle.
Den Namen Bärenkasten erhielt die Burg Anfang des 17. Jahrhunderts als in Friedenszeiten die Nutzung zu Jagdzwecken erfolgte. Dafür wurden Braunbären in Käfigen gehalten. Im Dreißigjährigen Krieg wurde die Anlage wieder ausgebaut, verstärkt und blieb unbesiegt. Ab 1730 verlor sie die strategische Bedeutung. Die Burg wurde geschliffen. Kanonen und Ausrüstung transportierte man auf Flößen nach Stettin, trug die Festungsgebäude ab und verkaufte das Baumaterial. Die neue Zollstation in Hohensaaten wurde aus Steinen der Festung errichtet. Von der Festung blieben eine bis zu acht Meter hohe und drei Meter dicke Kastellmauer.
Albrechtsburg w Oderbergu
Uczestnicy warsztatów w Oderbergu wyruszyli na poszukiwanie śladów po zamku Albrechtsburg i „Bärenkasten“ (skrzyni niedźwiedzia). W badaniach pomogły stare mapy i znaleziska archeologiczne, które analizowali uczniowie z Oderbergu wraz ze specjalistami. Dowiedzieli się także o historii tego miejsca.
Askańczycy przejęli fortyfikacje słowiańskie i dokanali ich przekształcenia. Wykorzystali oni nie tylko istniejące wały, lecz także te, które zostały opuszczone już w czasach środkowosłowiańskich. Tak jest również w przypadku Oderbergu. Margrabia Albrecht II nakazał wybudowanie pierwszego wczesnoniemieckiego zamku na wzgórzu na północ od starego miasta Oderberg. W „Märkische Fürstenchronik“ (Kronika Marchii Brandenburskiej) jako datę powstania „contra sclavos“ podano rok 1214. O tym, że w tym miejscu musiała znajdować się kamienna budowla, świadczą niewielkie pozostałości kamiennej wieży lub piwnice oraz informacje z późnośredniowiecznych źródeł pisanych.
Zamek był twierdzą graniczną chroniącą przed Pomorzem i zabezpieczającą przeprawę przez Odrę. Margrabia Albrecht II wykorzystał do tego celu warunki naturalne panujące na południu i wschodzie. Budynek był chroniony przez strome zbocze i naturalny wąwóz. Na północy i zachodzie zlecił wybudowanie głębokiej suchej fosy. Zamek Albrechtsburg, noszący jego imię, został zniszczony przez Pomorzan w 1215 r., a źródła donoszą o kolejnym zniszczeniu w 1349 r. Margrabia Ludwik I zezwolił w 1353 r. na zburzenie zamku i budowę nowej fortyfikacji z kamieni na wyspie Odry. Tutaj znajdowało się wcześniejsze grodzisko słowiańskie. Tak zwana Bärenkasten zabezpieczała przeprawę przez Odrę, szlak handlowy i dochody z ceł dla posiadaczy ziemskich. Zamek znajdował się bezpośrednio przy granicy z Pomorzem, a więc w strategicznie ważnym miejscu.
Nazwa Bärenkasten została nadana zamkowi na początku XVII wieku, gdyż w czasach pokoju był wykorzystywany w celach myśliwskich. W tym celu niedźwiedzie brunatne były trzymane w klatkach. W czasie wojny trzydziestoletniej obiekt został ponownie rozbudowany, wzmocniony i nie uległ zniszczeniu. Od 1730 r. stracił swoje znaczenie strategiczne. Zamek został wyszlifowany. Armaty i sprzęt przewieziono na tratwach do Szczecina, budynki forteczne rozebrano, a materiały budowlane sprzedano. Nowy posterunek celny w Hohensaaten został zbudowany z kamieni pochodzących właśnie z tej fortecy. Z twierdzy pozostał mur o wysokości do ośmiu metrów i grubości do trzech metrów.
