Workshop in Chojna (Archiv)
Einladung: 11. März 2022, 18 Uhr
Auf der Suche nach verschwundenen Orten. Über den Nutzen alter Karten heute
Die Veränderungen, die in den letzten Jahrhunderten in der umgebenden Landschaft stattfanden, hatten oft unumkehrbare Veränderungen zur Folge. Besonders tragisch waren die Kriege, die zerstörerische Schäden an Gebäuden, an ganzen Siedlungen und sogar Städten verursachten. Der Wiederaufbau führte jedoch nicht immer zur Wiederherstellung des vorherigen Zustands. Aus diesem Grund konnten sich viele Lebensräume der Menschen nach den Kriegskatastrophen nie wieder von ihrer Zerstörung erholen. Keiner wollte zu ihnen zurückkehren, und ihre Besitzer waren entweder tot oder sahen keinen Sinn darin, sie zu restaurieren.
Deswegen sind alte Karten überaus wertvoll, hauptsächlich solche, die während der kartografischen Arbeit vor Ort entstanden sind. Sie ermöglichen eine Darstellung der sogenannten Kulturlandschaft in dem Zustand, der heute nicht mehr existiert. Dank ihnen erfahren wir, wie der Verlauf der Hauptstraßen aussah, wie die Flüsse in der Vergangenheit flossen, wie groß die Wälder waren und nicht zuletzt, wo einst Menschen lebten und heute Leere, Wiesen und wilde Bäume zu finden sind.
So wurde unter anderem der Gutshof Favorit im Dreieck Chojna (Königsberg) – Stoki (Rethdorf) – Krzymów (Hanseberg) nach 1945 nicht mehr besiedelt und verfiel. Über seine Besitzer und die Größe haben wir heute keine Informationen. Möglicherweise gehörte er zum Adelssitz in Stoki (der Familie von Sydow?). Er war nämlich mit diesem Dorf durch eine Straße verbunden, die teils durch den Wald, teils durch Felder und Wiesen führte. Heute erstreckt sich das Gebiet über eine teils bewaldete Fläche, die von Feldern umgeben ist. Regelmäßige Baumpflanzungen entlang der Allee und die Ruinen von Gebäuden weisen auf die frühere Entwicklung des Gebiets hin. Eine Karte aus dem Jahr 1778 informiert uns über die allgemeine Lage des Gutshofs, während eine topografische Karte aus dem späten 19. Jahrhundert uns ermöglicht, den Ort problemlos zu erreichen.
W poszukiwaniu zaginionych miejsc. O przydatności dawnych map dzisiaj
Zmiany, jakie zaszły w krajobrazie otaczającym człowieka w ostatnich stuleciach spowodowały często nieodwracalne zmiany. Szczególnie negatywnie zaznaczyły się tu wojny, które powodowały bezpowrotne zniszczenia budynków, całych osad a nawet miast. Z drugiej strony następująca później odbudowa nie zawsze odtwarzała stan poprzedni. Z tego powodu wiele siedlisk ludzkich po kataklizmach wojennych nigdy już nie podniosło się ze zniszczeń, ponieważ nikt do nich nie wracał, a ich właściciele albo nie żyli albo nie widzieli zasadności ich restauracji.
Z tego powodu niezwykle cenne są dawne mapy, szczególnie te, które wykonane zostały podczas prac kartograficznych w terenie, pozwalają bowiem uchwycić tak zwany krajobraz kulturowy w stanie dzisiaj nieistniejącym. Dzięki nim wiemy, jak wyglądał przebieg głównych dróg, jak dawniej płynęły rzeki, jakie były zasięgi lasów, a wreszcie – gdzie kiedyś mieszkali ludzie a gdzie dzisiaj jest pustka, łąki i dziko rosnące drzewa.
Przykładem takiego miejsca, które po 1945 roku nie zostało zasiedlone i popadło w ruinę jest znajdujący się w trójkącie Chojna (Königsberg) – Stoki (Rethdorf) – Krzymów (Hanseberg) folwark Favorit. O jego właścicielach i wielkości nic dzisiaj nie wiemy. Być może był częścią własności szlacheckiej w Stokach (rodziny von Sydow?), bowiem to właśnie z tą miejscowością był połączony drogą – biegła ona częściowo w lesie, częściowo wśród pól i łąk. Dzisiaj jest to teren nieco zalesiony, otoczony polami uprawnymi. O dawnym zagospodarowaniu okolicy informują regularne nasadzenia drzew wzdłuż alei oraz ruiny zabudowań. Mapa z 1778 roku informuje nas o ogólnym położeniu folwarku, natomiast mapa topograficzna z końca XIX wieku pozwala na bezproblemowe dotarcie na miejsce.
